मुडल फ्री एलएमएस

आपल्याला चायनीज नुडल्स हा खाण्याचा प्रकार ठाऊक आहे. अर्थात काही लोकांना तो आवडत नाही, हा मुद्दा वेगळा! ई-लर्निगबाबत ‘मुडल’ हा एक महत्त्वाचा प्रकार आहे. ते एक जागतिक पातळीवर इंटरनेटवर उपलब्ध असलेलं ओपन कोर्स कॅटेगरीतील एलएमएस आहे, एलएमएस म्हणजे लर्निग मॅनेजमेंट सिस्टीम. ज्याद्वारे ऑनलाइन लर्निग अधिक सुकरपणे शिकवता येते. मुड हे एक साधन आहे. मुडल म्हणजे मॉडय़ुलर ऑब्जेक्ट- ओरिएंटेड डायनॅमिक लर्निग एन्व्हायरोनमेंट (Modular Object- Oriented Dynamic Learning Environment) हा एक मुक्तपणे उपलब्ध असलेला सॉफ्टवेअर प्लॅटफॉर्म आहे. प्राथमिक स्वरूपातील मुडल हे ऑस्ट्रेलियातील पर्थ इथे डेव्हलप झाले आणि नंतर ते आजच्या स्वरूपात विकसित झाले आजच्या घडीलाही मुडल विकसित होत आहे.
शिक्षण क्षेत्राला उपयोग व्हावा म्हणून मुडल हे एक साधन वापरले जाते. आजवर ४५,७२१ नोंदणीकृत युझर्स आहेत आणि ३ मिलियन्स कोर्सेससाठी ३२ मिलियन्स युझर्स असल्याची जानेवारी २०१० पर्यंतची आकडेवारी उपलब्ध आहे. मुडलमधील विविध प्रकारच्या ठळक वैशिष्टय़ांकडे पाहूया-
प्लॅन इन पद्धतीचे काही प्रकार
अ‍ॅक्टिव्हिटीज - ज्यात शब्दांचे प्रकार, गणितातील गमती वगैरे करता येतात.
प्रश्नोत्तर - आज सर्वत्र एमसीक्यू म्हणजे मल्टिपल चॉईस क्वेश्चन्स हे परीक्षा पद्धतीमध्ये वापरले जातात. तसे प्रश्न किंवा गाळलेल्या जागा भरा. खरं-खोटं सांगा, जोडय़ा लावा अशा प्रकारची प्रश्नोत्तरे आपल्याला मुडल पॅटर्नमध्ये तयार करता येतात.
ग्राफिकल थीम्स - विविध प्रकारच्या ग्राफिकल थीम्स, विषयांची हाताळणी करता येते.
एनरोलमेंट - यासाठी सुद्धा उपयोग होतो.
कन्टेन्ट फिल्टर्स - विविध तऱ्हेचे फिल्टर्स म्हणजेच चाळण्या बसवणं. आपल्या कन्टेन्टमध्ये अशा गाळण्या बसवता येतात.
मुडल बसविण्यासाठी एक तर थेट म्हणजे मूळ सोर्सकडून घेता येते किंवा डेबी यन पॅकेज किंवा बीटनामी इन्स्टॉलर बसवूनही वापरता येते. शिवाय काही मोफत होस्टिंग प्रोव्हायडर्स असतात.
युनिक्स, लायनक्स फ्री बीएसडी, विण्डोज, मॅक ओएस एक्स, नेटवेअर आणि पीएचपी किंवा तत्सम अन्य सिस्टीम्स ज्या बहुतांशी बेवहोस्ट प्रोव्हायडर्स उपलब्ध करतात, त्यावर मुडल सहजपणे चालवता येते.
मुडलचा वैश्विक पसारा - खालील आकडेवारीतून आपल्याला मुडलच्या ग्लोबल पसाऱ्याची कल्पना येऊ शकते. (हे आकडे ९ जानेवारी २०१० चे आहेत.)
० ४६६२४ रजिस्टर्ड साइटस.
० ३२४६४९९२ युझर्स
० ३१६१२९१ कोर्सेस
० २०९ देशांत ७५ भाषांतून उपलब्ध.
० ब्रिटनमधील रॉबर्ट गॉर्डन युनिव्हर्सिटीने आपल्या विद्यार्थ्यांसाठी सर्वप्रथम मुडल प्रणाली वापरली. तसंच केंट विद्यापीठाने संपूर्ण कॅम्पसाठी मुडल वापरले.
तांत्रिक वैशिष्टय़े - १९९९ पासून मुडलमध्ये नवनवीन स्थित्यंतरे होत आहेत. सध्या १.९७ जे नोव्हेंबर २००९ मध्ये जागतिक पातळीवर उपलब्ध करण्यात आले. ८० विविध भाषांतून आणि नजीकच्या भविष्यकाळात मुडल २.० व्हर्शनसही तयार होईल असा अंदाज आहे.
मुडलच्या सुलभ प्रसाराची कारणे - आज जगाच्या कानाकोपऱ्यात विविध शिक्षण संस्था वा विद्यापीठे यांना मुडल हवेहवेसे वाटते. त्याची कारणे खालीलप्रमाणे :-
१) मुडलला लायसन्स फी नाही. बिना परवाना ते सहजगत्या डाऊनलोड करून घेता येते.
२) मुडल सव्‍‌र्हर्सवर र्निबध नाहीत. एखादी संस्था हवे तितक्या प्रमाणात मुडल युझर्स वाढवू शकते. ब्रिटनमधील एका मुक्त विद्यापीठाने एकाच वेळी २ लाख युझर्स निर्माण केले आहेत.
३) मुडलची सातत्याने डेव्हलपमेंट होत असते. सुधारणा करण्यासाठी केलेल्या सूचना शिफारसीच्या आधारे असे बदल घडत असतात. ही लवचिकता, अद्ययावतता महत्त्वाची.
४) युझर्स मुफ्त स्वरूपात वापरू शकतात. वितरण करू शकतात.
काही समानार्थी प्लॅटफॉम्र्स - ब्लॅकबोर्ड, हॉटचॉक, ओएल-एटी मेटॅकून, इ-फॉन्ट, ए-टय़ुटर, सीसी नेट इ.